رشد کودک تا دو سالگی یکی از حساسترین و مهمترین دوران زندگی اوست. در این دوره، تغییرات عمدهای در ابعاد جسمی، حرکتی، شناختی، زبانی و اجتماعی-عاطفی رخ میدهد که پایهگذار شخصیت و تواناییهای آینده اوست. در ادامه، مراحل رشد کودک به صورت ماهبهماه و دورهای بررسی میشود:
۱. رشد جسمی
وزن و قد:
- هنگام تولد: میانگین وزن ۳ تا ۳.۵ کیلوگرم و قد حدود ۵۰ سانتیمتر است.
- ۵ ماهگی: وزن معمولاً دو برابر میشود.
- ۱ سالگی: وزن سه برابر وزن تولد است.
- ۲ سالگی: وزن حدود ۴ برابر وزن تولد و قد حدود ۸۵–۹۰ سانتیمتر است.
سیستم عصبی و حواس:
- نوزاد در ابتدا بینایی محدود دارد (فقط ۲۰–۳۰ سانتیمتر).
- در ۳ ماهگی توانایی دنبال کردن اجسام با چشم پیدا میکند.
- تا یکسالگی دید کاملتر میشود و کودک میتواند چهرهها و اشیا را به وضوح تشخیص دهد.
۲. رشد حرکتی
- ۰ تا ۳ ماه: توانایی نگهداشتن سر در مدت کوتاه، واکنش به صدا و نور، حرکات غیرارادی دست و پا.
- ۳ تا ۶ ماه: چرخیدن از شکم به پشت، گرفتن اشیا با دست، کنترل بهتر سر.
- ۶ تا ۹ ماه: نشستن بدون کمک، حرکت به صورت غلتیدن یا سینهخیز.
- ۹ تا ۱۲ ماه: ایستادن با کمک، شروع به چهاردستوپا رفتن، تلاش برای برداشتن گامهای کوچک.
- ۱۲ تا ۱۸ ماه: راه رفتن مستقل، بالا رفتن از پلهها با کمک، پرت کردن توپ.
- ۱۸ تا ۲۴ ماه: دویدن، بالا و پایین رفتن از مبل، شروع به لگد زدن به توپ، هماهنگی بهتر حرکات.
شیر مادر
شیر مادر یکی از ارزشمندترین نعمتهایی است که طبیعت در اختیار نوزاد و مادر قرار داده است. این مایع زنده و پویا نهتنها غذای کامل برای نوزاد محسوب میشود، بلکه سرشار از آنتیبادیها، ویتامینها، آنزیمها و مواد مغذی است که رشد سالم جسمی و ذهنی کودک را تضمین میکند.
۳. رشد شناختی (تفکر و یادگیری)
- ۰ تا ۶ ماه: شناخت چهره والدین، توجه به اشیا متحرک، پاسخ به صداها.
- ۶ تا ۱۲ ماه: درک رابطه علت و معلول (مثلاً فشار دادن دکمه اسباببازی برای صدا)، بازی کردن با اشیای مختلف.
- ۱۲ تا ۱۸ ماه: تقلید حرکات بزرگسالان، شناخت اشیای آشنا، کنجکاوی زیاد برای کشف محیط.
- ۱۸ تا ۲۴ ماه: حل مسائل ساده (مثل باز کردن درب جعبه)، استفاده از وسایل به شکل کاربردی، شکلگیری حافظه و تخیل ابتدایی.
۴. رشد کودک تا دو سالگی؛ رشد زبانی
- ۰ تا ۶ ماه: گریه و آواهای غیرمعنادار (غغغ، آه).
- ۶ تا ۹ ماه: هجاهای ساده مثل “ما-ما” یا “دا-دا”.
- ۹ تا ۱۲ ماه: گفتن اولین کلمات ساده مثل “ماما” یا “بابا” با معنا.
- ۱۲ تا ۱۸ ماه: گفتن ۵ تا ۲۰ کلمه، اشاره به اشیا هنگام نام بردن.
- ۱۸ تا ۲۴ ماه: افزایش دایره واژگان تا حدود ۵۰–۱۰۰ کلمه، ساخت جملات دوکلمهای (مثل “آب بده”).
۵. رشد اجتماعی و عاطفی
- ۰ تا ۳ ماه: لبخند اجتماعی، واکنش به صدای آشنا.
- ۳ تا ۶ ماه: ارتباط چشمی طولانیتر، خنده با صدای بلند.
- ۶ تا ۹ ماه: ترس از غریبهها، دلبستگی شدید به مادر یا مراقب اصلی.
- ۹ تا ۱۲ ماه: بازیهای ساده مثل دالیبازی، نشان دادن علاقه به افراد خاص.
- ۱۲ تا ۱۸ ماه: ابراز احساسات (خشم، شادی، ناامیدی)، وابستگی به والدین.
- ۱۸ تا ۲۴ ماه: تمایل به استقلال، شروع بازیهای موازی با کودکان دیگر، گفتن “نه” برای نشان دادن خواستهها.
۶. نیازهای اساسی کودک در این دوران
- تغذیه مناسب: تغذیه انحصاری با شیر مادر تا ۶ ماهگی، سپس تغذیه تکمیلی همراه شیر مادر تا ۲ سالگی.
- مراقبت پزشکی: واکسیناسیون طبق برنامه، معاینههای دورهای رشد و سلامت.
- تحریک محیطی: بازی، موسیقی، صحبت کردن با کودک و فراهم کردن اسباببازیهای ایمن.
- عاطفه و امنیت: در آغوش گرفتن، نوازش، پاسخ به گریهها و نیازهای کودک.
رشد کودک تا دوسالگی؛ دوران تولد تا دو سالگی، زمان شکلگیری پایههای رشد حرکتی، شناختی، زبانی و اجتماعی کودک است. والدین با تغذیه صحیح، مراقبتهای پزشکی، بازی و محبت میتوانند رشد سالم کودک را تضمین کنند.
ninihub
