حمام کردن نوزاد یکی از مهمترین بخشهای مراقبت روزانه از اوست که علاوه بر پاکیزگی، میتواند فرصتی برای ایجاد آرامش، افزایش ارتباط عاطفی بین والدین و نوزاد و حتی کمک به خواب راحتتر او باشد. با این حال، بسیاری از والدین، بهویژه در ماههای اول، درباره روش درست حمام کردن نوزاد دچار نگرانی و سردرگمی میشوند. در ادامه یک راهنمای جامع برای حمام نوزاد ارائه شده است.
۱. زمان مناسب برای اولین حمام نوزاد
- پس از تولد: در ساعات اولیه، نیازی به شستوشوی کامل نوزاد نیست. پزشکان توصیه میکنند اولین حمام بعد از گذشت ۲۴ تا ۴۸ ساعت از تولد و زمانی که شرایط جسمی نوزاد پایدار شد، انجام شود.
- بند ناف: تا زمانی که بند ناف نیفتاده است، بهتر است از حمام اسفنجی (پاک کردن با دستمال مرطوب یا پنبه و آب ولرم) استفاده شود و نوزاد داخل وان یا تشت قرار نگیرد.
۲. دفعات حمام نوزاد
- هفتههای اول: ۲ تا ۳ بار در هفته کافی است.
- با رشد نوزاد: با افزایش فعالیت و شروع حرکت، میتوان دفعات حمام را بیشتر کرد.
- بین حمامها: برای حفظ بهداشت، میتوان صورت، دستها، گردن و ناحیه پوشک نوزاد را روزانه با آب ولرم تمیز کرد.
۳. وسایل مورد نیاز برای حمام نوزاد
- وان یا تشت کوچک مخصوص نوزاد
- حوله نرم و تمیز (ترجیحاً کلاهدار)
- دو دست لباس تمیز
- پوشک نو
- شامپو و صابون مخصوص نوزاد (بدون عطر و مواد شیمیایی قوی)
- پنبه یا دستمال نرم برای تمیز کردن صورت
- آب ولرم (دمای حدود ۳۷ درجه سانتیگراد)
۴. دمای مناسب محیط و آب
- دمای اتاق باید حدود ۲۴ تا ۲۶ درجه سانتیگراد باشد.
- دمای آب با دست یا دماسنج مخصوص بررسی شود. بهترین حالت این است که آب نه خیلی داغ و نه خیلی سرد باشد؛ شبیه دمای بدن.
۵. مراحل حمام کردن نوزاد
الف) آمادهسازی
- همه وسایل را کنار دست خود بگذارید.
- دستان خود را بشویید.
- نوزاد را آرام لُخت کنید و او را در حوله بپیچید.
ب) شستوشوی بدن
- ابتدا صورت نوزاد را با پنبه یا پارچه نرم و آب ساده (بدون صابون) تمیز کنید.
- سپس موها را با کمی شامپوی مخصوص شسته و بلافاصله آبکشی کنید.
- بدن نوزاد را از بالا به پایین (گردن، بازوها، شکم، پشت، پاها و در آخر ناحیه تناسلی) با کف ملایم بشویید.
- نوزاد را همواره با یک دست نگه دارید و با دست دیگر شستوشو دهید.
ج) پایان حمام
- نوزاد را به سرعت از آب خارج کنید.
- او را در حوله نرم بپیچید و به آرامی خشک کنید (بهویژه چینهای پوستی و پشت گوش).
- پوشک نو و لباس تمیز بپوشانید.
- میتوانید برای ایجاد آرامش، کمی ماساژ ملایم با روغن مخصوص نوزاد انجام دهید.
۶. نکات مهم ایمنی
- هرگز نوزاد را در حمام تنها رها نکنید، حتی برای چند ثانیه.
- سطح وان را با دست امتحان کنید تا از لیز نخوردن نوزاد مطمئن شوید.
- از صابون یا شامپوهای معطر و قوی استفاده نکنید؛ پوست نوزاد بسیار حساس است.
- در صورت وجود زخم یا تحریک پوستی، پیش از حمام با پزشک مشورت کنید.
- بعد از افتادن بند ناف، میتوان نوزاد را در وان حمام کرد.
۷. فواید حمام برای نوزاد
- تمیزی و پیشگیری از عفونتهای پوستی
- آرامسازی سیستم عصبی و کمک به خواب بهتر
- تحریک حواس نوزاد (لمس، بویایی، شنوایی)
- افزایش ارتباط عاطفی والدین با نوزاد
چکلیست کاربردی حمام نوزاد برای والدین
این چکلیست به شما کمک میکند هنگام حمام کردن نوزاد هیچ نکتهای را فراموش نکنید.
🛁 قبل از حمام
دمای اتاق را روی ۲۴ تا ۲۶ درجه سانتیگراد تنظیم کنید.
آب را آماده کنید (دمای آب حدود ۳۷ درجه باشد).
تمام وسایل مورد نیاز را دم دست بگذارید:
وان یا تشت کوچک
حوله نرم (ترجیحاً کلاهدار)
پوشک نو
دو دست لباس تمیز
شامپو و صابون مخصوص نوزاد
پنبه یا دستمال نرم
روغن یا لوسیون مخصوص نوزاد (اختیاری برای ماساژ)
🚿 حین حمام
دستهایتان را بشویید.
نوزاد را آرام در حوله بپیچید و لباسش را درآورید.
ابتدا صورت نوزاد را فقط با آب تمیز کنید (بدون صابون).
موها را با مقدار کمی شامپو شسته و سریع آبکشی کنید.
بدن را از بالا به پایین بشویید: گردن → دستها → شکم → پشت → پاها → ناحیه تناسلی.
همیشه یک دستتان زیر بدن یا سر نوزاد باشد.
زمان حمام را کوتاه نگه دارید (۵ تا ۱۰ دقیقه).
🧴 بعد از حمام
سریع نوزاد را در حوله بپیچید و خشک کنید (بهویژه چینهای پوستی).
در صورت تمایل، ماساژ ملایم با روغن مخصوص بدهید.
پوشک نو بگذارید.
لباس تمیز و راحت بپوشانید.
نوزاد را در آغوش گرفته و به او احساس امنیت بدهید.
⚠️ نکات ایمنی
نوزاد را حتی برای یک لحظه تنها در وان یا حمام رها نکنید.
از مواد شوینده عطردار یا قوی استفاده نکنید.
مراقب لیز نخوردن نوزاد باشید.
در صورت وجود زخم یا التهاب پوستی، قبل از حمام با پزشک مشورت کنید.
حمام کردن نوزاد اگرچه در ابتدا برای والدین استرسزا به نظر میرسد، اما با رعایت اصول ایمنی و استفاده از روشهای درست، به یکی از لذتبخشترین لحظات مراقبت از کودک تبدیل خواهد شد. مهمترین اصل، امنیت و آرامش نوزاد است؛ بنابراین همیشه باید صبور، آرام و آماده باشید.
