دل درد نوزاد یکی از شایعترین نگرانیهای والدین در ماههای اول زندگی است. بسیاری از نوزادان، بهویژه بین هفته دوم تا سوم تولد تا حدود سهماهگی، دورههایی از بیقراری، گریهی طولانی و جمعکردن پاها به سمت شکم را تجربه میکنند. در اغلب موارد، این حالت طبیعی و موقتی است؛ اما گاهی میتواند نشانهی یک مشکل گوارشی یا بیماری باشد که نیاز به بررسی پزشکی دارد.
علل احتمالی دلدرد نوزاد
۱. قولنج نوزادی (Colic)
- یکی از شایعترین دلایل دلدرد در سهماههی اول است.
- معمولاً با گریههای شدید عصرگاهی، قرمزی صورت، و جمع کردن پاها همراه است.
- علت دقیق آن مشخص نیست؛ اما عواملی مانند هوای بلعیدهشده، رشد سیستم گوارشی، یا حساسیت به پروتئین شیر گاو میتوانند نقش داشته باشند.
۲. بلعیدن هوا هنگام شیر خوردن
نوزادانی که هنگام شیر خوردن زیاد گریه میکنند یا به درستی آروغ نمیزنند، ممکن است هوای زیادی ببلعند که باعث نفخ و دلدرد میشود.
۳. عدم تحمل لاکتوز یا حساسیت غذایی
- برخی نوزادان به لاکتوز (قند موجود در شیر) یا پروتئین شیر گاو حساسیت دارند.
- علائم: نفخ، اسهال، دلدرد، یا وجود خون در مدفوع.
۴. یبوست
- بهویژه در نوزادانی که شیر خشک میخورند شایعتر است.
- مدفوع سفت یا با فاصله زیاد از علائم آن است.
۵. رفلاکس معده به مری (GER)
بازگشت شیر به دهان یا سوزش ناشی از اسید معده باعث بیقراری و گریه میشود.
۶. عفونتها یا بیماریهای گوارشی نادر
- مانند عفونتهای ویروسی یا انسداد روده (در موارد بسیار نادر).
- معمولاً با تب، استفراغ سبز یا بیاشتهایی همراه است و نیاز به بررسی فوری دارد.
رشد فیزیکی تا یک سالگی
رشد فیزیکی نوزادان در سال اول زندگی بسیار سریع و چشمگیر است. در این مدت، نوزاد تغییرات عمدهای در وزن، قد، اندازه دور سر، رشد اندامها و تواناییهای حرکتی تجربه میکند. شناخت این مراحل برای والدین اهمیت زیادی دارد،
علائم دل درد در نوزاد
- گریهی ناگهانی و شدید که گاهی بیش از ۳ ساعت طول میکشد
- جمعکردن پاها به سمت شکم
- نفخ و شکم متورم
- آروغ نزدن یا استفراغ پس از شیر خوردن
- قرمزی صورت هنگام گریه
- بیقراری بیشتر در ساعات عصر
تشخیص دل درد
پزشک کودک معمولاً بر اساس شرح حال و معاینه به تشخیص میرسد. در صورت وجود علائم غیرمعمول مانند:
- تب
- استفراغ مکرر
- اسهال یا خون در مدفوع
- کاهش وزن یا بیاشتهایی
ممکن است آزمایش خون، مدفوع یا سونوگرافی شکم برای مشکلات جدی انجام شود.
راههای تسکین و درمان خانگی
- آروغ گرفتن پس از هر وعده شیر؛ پس از هر تغذیه، نوزاد را به حالت عمودی روی شانه نگه دارید تا آروغ بزند.
- ماساژ شکم؛ با حرکات دایرهای ملایم در جهت عقربههای ساعت، به شلشدن گازهای شکم کمک میکند.
- حرکات پاها (دوچرخهای)؛ پاهای نوزاد را بهآرامی مانند دوچرخه حرکت دهید تا گازها راحتتر خارج شوند.
- گرمای ملایم روی شکم؛ استفاده از حولهی گرم یا کیسهی آب گرم (نه داغ!) باعث آرامش عضلات شکم میشود.
- حمام آب گرم؛ به آرامش و خواب بهتر نوزاد کمک میکند.
- بررسی رژیم غذایی مادر (در صورت شیردهی)؛ گاهی حذف مواد نفاخ مثل کلم، حبوبات، شیر گاو یا قهوه از رژیم مادر مؤثر است.
- استفاده از قطرههای ضدنفخ (مثل سیمیتیکون یا گریپ واتر)؛ تنها با تجویز پزشک کودک انجام شود.
درمانهای پزشکی
اگر دلدرد ناشی از بیماری خاصی باشد، درمان بر اساس علت انجام میشود. مثلاً:
- برای رفلاکس شدید ممکن است داروی ضد اسید تجویز شود.
- در حساسیت به پروتئین شیر گاو، پزشک ممکن است نوع شیر خشک را تغییر دهد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
حتماً با پزشک تماس بگیرید اگر نوزاد:
- تب بالای ۳۸ درجه دارد
- استفراغ سبز یا مکرر دارد
- خون در مدفوع مشاهده شود
- وزن نمیگیرد یا شیر نمیخورد
- بیحال یا خوابآلود غیرعادی است
دل درد نوزاد در بیشتر موارد طبیعی و گذراست و با کمی صبر، مراقبت و راهکارهای ساده برطرف میشود. اما شناخت علائم هشدار و مراجعهی بهموقع به پزشک بسیار مهم است تا از بروز مشکلات جدی جلوگیری شود.
